Piętno czasów II wojny światowej odbiło się na znacznej części obszaru Polski, nie ominęło także Lublina. W latach 1941-1944 na obszarze obejmującym znaczną część miasta funkcjonował niemiecki obóz koncentracyjny, w którym przetrzymywano i mordowano ludność różnych narodowości, skazaną na ten los przez specyficzną politykę Hitlera. Władze niemieckie planowały utworzyć placówkę, która pomieściłaby nawet 250 tysięcy więźniów: w rzeczywistości liczba przetrzymywanych tu osób nie osiągnęła tego pułapu. Od czasów wojny miejsce to określa się jako Majdanek, co jest skróconą formą nazwy pobliskiej dzielnicy Lublina (Majdan Tatarski). Obóz został wyzwolony wraz z całym miastem przez wojska radzieckie, w lipcu 1944 roku. Muzeum, upamiętniające ponurą historię tego miejsca, zaczęło funkcjonować już na jesieni tego samego roku. Stanowi pierwszą tego rodzaju placówkę na skalę światową. Najbardziej charakterystycznym elementem mauzoleum jest ogromny pomnik, poświęcony ofiarom nazistów. Składa się on z dwóch zasadniczych części: pierwsza z nich jest wymodelowana na kształt bramy, druga – wykorzystuje zachowane prochy zamordowanych tu ludzi. Pod opieką muzeum znajdują się zarówno obozowe przedmioty codziennego użytku (na przykład odzież więźniów), jak również materiały archiwalne, należące niegdyś do tutejszego organu administracyjnego SS.
Majdanek – nietypowe, pionierskie muzeum na terenie Lublina
