Donżon jest jednym z bardzo rzadkich zabytków sztuki romańskiej i jednocześnie sytuuje się w grupie najstarszych fragmentów architektonicznych, zlokalizowanych na Lubelszczyźnie. Baszta ma postać okrągłej wieży, która pierwotnie stanowiła element grodu – znajdowały się w niej pomieszczenia mieszkalne, a jednocześnie pełniła funkcje obronne. Dostępne źródła historyczne nie przynoszą niestety odpowiedzi na pytania o fundatora donżonu, ani też o czas jego wzniesienia. Naukowcy mogą opierać się jedynie na własnych obserwacjach i możliwych do przeprowadzenia badaniach. Budowla wykazuje cechy architektonicznego stylu romańskiego, który był popularnym stylem użytkowym w czasach średniowiecza: mury wieży są bardzo grube (osiągają nawet szerokość czterech metrów), a okienka wąskie i nieduże, przeznaczone raczej do wypuszczania pocisków, niż wpuszczania światła do wnętrza donżonu. Baszta składa się z czterech kondygnacji, z których niższe są wykonane ze skały wapiennej, a wyższe – z cegły. Jak wynika z ustaleń historyków, do momentu gdy funkcjonował gotycki zamek lubelski, baszta pełniła rolę więzienia. Rolę tę pełniła także w późniejszych wiekach, takie przeznaczenie donżonu zastosowali w swoim czasie także hitlerowcy. Baszta jest obecnie udostępniona turystom – zwiedzanie można odbyć samodzielnie lub w towarzystwie przewodnika.
Donżon na lubelskiej starówce
